Economische schade door coronavirus

Flinke negatieve impact corona op economie
In het tweede kwartaal werd de economische schade die het coronavirus heeft weten aan te richten steeds meer zichtbaar in de reële economie. De economieën van zowel Europa als de Verenigde Staten krompen met percentages die nog nooit eerder zijn vertoond. In Europa kromp het Bruto Binnenlands Product dit kwartaal met ongeveer 12% (ten opzichte van het eerste kwartaal), nadat de economie in het eerste kwartaal al met circa 4% was gekrompen. In Amerika was de terugval iets minder sterk dan in Europa. De Amerikaanse economie kromp met circa 8%, na een krimp van ruim 1% in het eerste kwartaal. De economische achteruitgang in zowel Europa als Amerika is dit kwartaal veel groter dan in het vorige kwartaal omdat beiden pas in lockdown gingen in maart, terwijl de economieën in het tweede kwartaal langer op slot waren. Daarentegen is de Chinese economie alweer gegroeid in het tweede kwartaal (ruim 3% ten opzichte van een jaar geleden), na een krimp van bijna 7% in het eerste kwartaal. De reden hiervoor is dat China eerder uit de lockdown was dan Europa en de Verenigde Staten.

De banenmarkt in de Verenigde Staten is in een kort tijdsbestek enorm verslechterd. Op het dieptepunt in april was de werkloosheid opgelopen tot circa 15%, terwijl pre-corona deze slechts 3.5% bedroeg. Eind juni was de werkloosheid weliswaar gedaald naar circa 11%, maar nog steeds verontrustend hoog. In het tweede kwartaal hebben ongeveer 40 miljoen Amerikanen een initiële aanvraag voor een WW-uitkering ingediend, terwijl de doorlopende WW-uitkeringen op het dieptepunt (in de eerste week van mei) circa 25 miljoen bedroegen. Eind juni waren deze gedaald naar circa 17 miljoen per week, maar ruim hoger dan de 1.7 miljoen voor de uitbraak van het coronavirus. In Europa is de werkloosheid (eind mei) slechts met 0.1% gestegen ten opzichte van pre-corona. De werkloosheid geeft echter een vertekend beeld omdat deze laag bleef in Europa vanwege de steunmaatregelen van de overheden zoals de werktijdverkorting voor personeel.

Bedrijfswinsten over het eerste kwartaal zijn flink gekelderd en zowel de detailhandelsverkopen als de industriële productie daalden flink tijdens de lockdown periode. Wereldwijd daalden samengestelde inkoopmanagersindices (met uitzondering van China) naar niveaus die nog nooit eerder vertoond waren. De geleidelijke versoepeling van de lockdown maatregelen in Amerika en Europa vanaf mei zorgden voor een kentering. Macro-economische cijfers die sindsdien zijn gepubliceerd tonen een sterk herstel.

Monetaire stimuleringen
De Europese Centrale Bank maakte begin juni bekend dat het extra opkoopprogramma van €750 miljard (het Pandemic Emergency Purchase Programme) om de Europese economieën te ondersteunen wordt uitgebreid met nog eens €600 miljard (extra). Bovendien zal het programma verlengd worden tot minimaal juni 2021. Daarnaast kwam de ECB met een nieuw leningenprogramma (PELTRO, non-targeted pandemic emergency longer-term refinancing operations) waarmee banken aan goedkope financiering (een negatieve rente van -0,25%) kunnen komen. Tevens zijn de kapitaaleisen van banken versoepeld waardoor banken meer leningen kunnen verstrekken.

Ook de Amerikaanse Centrale Bank kwam met additionele maatregelen om de Amerikaanse economie te stimuleren. Voortaan zullen ook high yield bedrijfsobligaties middels ETFs als enkele individuele titels die recentelijk high yield zijn geworden worden opgekocht. Daarnaast zijn de kapitaaleisen van banken versoepeld.

Fiscale stimuleringen
Net als in het vorige kwartaal werden ook dit kwartaal weer nieuwe fiscale maatregelen aangekondigd. In Duitsland bijvoorbeeld werd een stimuleringspakket ter waarde van €130 miljard goedgekeurd door het parlement. Op Europees niveau hebben de EU-leiders overeenstemming bereikt over een hulppakket ter waarde van €540 miljard. Het pakket bestaat uit drie onderdelen: het ESM stelt €240 miljard beschikbaar voor de financiering van directe en indirecte kosten voor gezondheidszorg, genezing en preventie als gevolg van de Covid 19-crisis, een gezamenlijk arbeidsverzekeringsfonds met een omvang van €100 miljard. Daarnaast zal de Europese Investeringsbank €200 miljard aan liquiditeit beschikbaar stellen voor MKB-bedrijven die door de coronacrisis in problemen zijn gekomen. De Europese Commissie (“EC”) kwam dit kwartaal ook met het voorstel voor een herstelfonds van €750 miljard om de EU-landen te helpen die het meest geraakt zijn door het coronavirus. Onderhandelingen hierover zullen in het volgende kwartaal afgerond worden.

In Amerika werd het Paycheck Protection Program uitgebreid met $310 miljard en werd ook nog $174 miljard beschikbaar gesteld voor o.a. een additioneel leningenprogramma voor het midden- en kleinbedrijf. De verwachting is dat er nog meer fiscale stimuleringen vereist zijn. Door de Republikeinen en de Democraten wordt over een additioneel steunpakket ter waarde van minimaal $1000 miljard onderhandeld.

Handelsoorlog Amerika en China
Met betrekking tot de relatie tussen Amerika en China kwamen wisselende geluiden. Enerzijds hebben de Chinezen meer goederen van de Amerikanen gekocht dan de markt had verwacht. Ook leken de spanningen wat weggeëbd nu Amerikaanse bedrijven weer mogen samenwerken met de Chinese telecomfabrikant Huawei aan 5G-technologie. Anderzijds is er ook sprake van oplopende spanningen tussen de Amerikanen en de Chinezen. De Amerikaanse Senaat heeft een voorlopige sanctielijst opgesteld met twintig Chinese ondernemingen die in eigendom zijn of bestuurd worden door Chinese (ex) militairen. Tevens heeft China haar greep op Hong Kong versterkt met een nationale veiligheidswet. De Amerikanen hebben aangegeven dat ze Hong Kong niet meer als een autonoom gebied zullen zien waardoor Hong Kong haar speciale handelsstatus zal verliezen.

Flink herstel aandelen en in mindere mate rentes
Aandelen hebben dit kwartaal een groot deel van de dalingen van het vorige kwartaal goed weten te maken. In Europa stegen de aandelen met circa 13%. De stijgingen in de Verenigde Staten en Opkomende Markten waren nog groter met respectievelijk circa 21% en circa 17% (allen in lokale valuta). In Japan was de stijging beperkter met circa 11%. De stijgingen werden voornamelijk gedreven door de enorme fiscale en monetaire stimuleringen vanuit de overheden en centrale banken. Daarnaast zorgde de afname van de groei van het aantal nieuwe dagelijkse besmettingen, hoopvolle resultaten op een vaccin en de geleidelijke versoepeling van de lockdown maatregelen in Amerika en Europa vanaf mei voor hoop op een sterk herstel van de economieën.

Beursgenoteerd vastgoed steeg met circa 10% dit kwartaal. Direct vastgoed in Nederlandse woningen en winkels lieten respectievelijk een stijging van circa 1% en een daling van circa 6% zien. De 10 jaars Duitse rente sloot vrijwel onveranderd op -0,46% en de 30 jaars daalde licht van 0,02% naar 0%. De 30 jarige swap rente daalde veel harder, namelijk van 0,17% naar 0,04%.

De stijgingen van de aandelenkoersen werden deels teniet gedaan door de gedaalde rentes waardoor de dekkingsgraad per saldo steeg van 92% naar 95%.

 (klik hier voor meer informatie over de dekkingsgraad in het hoofdstuk financiële positie).

Benchmark (geactualiseerd)
ING CDC Pensioenfonds beoordeelt de beleggingsrendementen door deze te vergelijken met een benchmark die is afgeleid van het strategisch beleggingsbeleid. Een benchmark is een meetlat om de prestaties van de beleggingsportefeuille te evalueren op de langere termijn. Het totaal rendement is een gewogen gemiddelde van het rendement van de matching portefeuille en de return portefeuille. Omdat valutakoersen een grote rol spelen bij de buitenlandse beleggingen in de return portefeuille, dekt het fonds de niet-euro valutaschommelingen voor een belangrijk deel af. Het resultaat van deze valuta-afdekking wordt bij het totaal rendement geteld.